Beenderzwart

Beenderzwart is een fijngemalen pigment dat wordt verkregen door het verkolen van dierenbotten.

De term beenderzwart wordt soms synoniem gebruikt met ivoorzwart, een soortgelijk pigment dat wordt gemaakt door ivoor te verkolen. Het moderne ivoorzwart is bijna altijd beenderzwart vanwege de schaarste en verbod op ivoor.

Het pigment is zeer stabiel, net als alle roetsoorten, het is absoluut lichtecht en vergelijkbaar met alle andere zwarte pigmenten.

Beenderzwart in de kunst en mythologie.

Beenderzwart wordt al sinds de prehistorie gebruikt. In het Paleolithicum werd water, harsen en eiwithoudende stoffen (b.v. bloed) aan het pigment toegevoegd om het beter aan het gesteente te laten hechten. De pigmenten werden aangebracht met verschillende hulpmiddelen geschilderd of in de mond bevochtigd en rechtstreeks uit de mond gespoten. In de 17e eeuw werd beweerd dat beenderkool afkomstig was van menselijke lijken. Daadwerkelijk werd beenderzwart gemaakt van de verkoold beenderen van runderen, lammeren en slachtafval.

In de Kamasutra, het Indiase leerboek (4e eeuw) over erotiek en liefde, staat ook een recept voor mascara om de minnaar te verleiden. Verkoolde gemalen kameelbotten worden met stokjes op de wimpers aangebracht. Van de volgende schilders is bekend dat zij beenzwart in hun schilderijen hebben gebruikt: Peter Paul Rubens (1577-1640) en Jan Vermeer van Delft (1632-1675).  Jacopo Tintoretto (1579/80) gebruikte het pigment voor twee zalen in het Palazzo Ducale in Mantua.

Toepassingen.

Beenderzwart pigment is geschikt voor:

Acryl, kalkver, tadelakt, leem, (lijn)olie, tempera, distemper, caseine,  aquarelverf / gouache, silicaat (waterglas).

Ivoorzwart is niet geschikt voor fresco-technieken, omdat de zouten in ivoorzwart tot uitbloeiingen kunnen leiden.

Lichtechtheid van het pigment beender zwart :

• Gemiddeld: 8 (1 = slecht, 8 = uitmuntend
• Verdund: 8 (1 = slecht, 8 = uitmuntend)
• Geconcentreerd: 8 (1 = slecht, 8 = uitmuntend)

Wat bedoelen we met lichtvastheid?

De mate waarin een kleur verloopt onder invloed van UV-straling oftewel zonlicht. Lichtvastheid meten we met de zogenaamde blauwe wolschaal. Schaal 1 betekent een zeer hoge afwijking van de kleur en daarmee een zeer geringe lichtechtheid.  Waar 8 de beste kleurstabiliteit biedt en de kleur met de jaren niet of nauwelijks zal veranderen of vervagen. Voor 1 telt ongeveer een lichtvastheid van 5 jaar of meer. Schaal 8 telt een maximale lichtvastheid van 100+ jaren .

Kleur: Zwart, noir, nero, black

Vorm: poeder, zeer fijn gemalen

De pigmenten meng je voor gebruik in kalkverf, tadelakt of kalkmortel met water tot een pasta worden gemengd. Dit betekent dat je de pigmenten niet direct als poeder in een verf of mortel kunt roeren, je moet eerst een kleurpasta maken. 

KALKSHOP TIP: Maak altijd eerst kleine testvlakken voordat u grote hoeveelheden mengt.

Pigment in kalkverf mengen.

Indien je zelf aan de slag gaat met het mengen van kalkverf op kleur, begin dan met een half procent van het totale gewicht tot en maximum van 8 procent. Weeg op voorhand de hoeveelheid af en laat de pigmenten een paar uur/ nacht weken in een beetje water. Meng daarna door de kalkverf totdat je de gewenste kleur hebt bereikt.

Let op: pigmenten in combinatie met kalk, lijm of bindmiddelen drogen lichter op.